Lector van VIVES campus Kortrijk Sofie Dossche trok samen met haar collega van campus Brugge Isolde Van Den Driessche naar Zuid-Afrika. VVOB, education for development organiseerde er in samenwerking met het Zuid-Afrikaanse Departement van Onderwijs een 4-daags congres rond curriculumdifferentiatie. De term curriculumdifferentiatie in Zuid-Afrika, sluit aan bij wat wij binnenklasdifferentiatie noemen.

Vanuit VVOB werd VIVES gecontacteerd om de aanpak van binnenklasdifferentiatie in België te schetsen. Tijdens het congres werd gekeken hoe we van elkaar konden leren.

In de week van 25 tot 28 maart volgden we verschillende workshops en waren we zelf verantwoordelijk voor een volledige studiedag over binnenklasdifferentiatie. De studiedag werd door ongeveer negentig deelnemers gevolgd. Er kwamen drie modellen aan bod:

• Handelingsgericht werken: zorgcontinuüm
• Universal Design for Learning (UDL)
• Soorten differentiatie: tempo, instructie, doelen, …

Op een tweede dag verzorgden we twee keer een workshop over coöperatief leren. Daarnaast dachten we samen met de organisatoren na over mogelijke perspectieven en aanpakken voor de toekomst.

De context van het onderwijs in Zuid-Afrika is anders dan wat wij in Vlaanderen kennen. Vooreerst is KwaZulu Natal (de provincie waar het congres plaats vond) zeven keer groter dan Vlaanderen. Sommige scholen hebben heel grote klassen. Vaak zitten er wel een 50-tal kinderen in één klas. Het onderwijs is vanaf het eerste leerjaar in het Engels. Daarvoor krijgen de kinderen meestal les in hun moedertaal. Sommige scholen kiezen ervoor om direct Engels als onderwijstaal te gebruiken.

Bij de voorbereidingen werden we goed ondersteund door VVOB zodat we rekening konden houden met de plaatselijke context. De verschillende Skypegesprekken hielpen ons telkens verder in de concrete uitwerking van onze workshops.

Tijdens onze sessie konden we op het niveau van het beleid qua differentiatie veel gelijkenissen ervaren. We ervaarden wel een verschillende onderwijscultuur. Bij allerlei oefenmomenten en reflectiemomenten tijdens de workshop werd ons gevraagd of zaken nu juist of fout waren, terwijl vooral reflectie-oefeningen gegeven werden waar de inhoud niet juist of fout was. Begeleiders die langs gaan in de scholen hanteren vooral een controlecultuur en vertrekken minder vanuit een ondersteunende functie. Dit bemoeilijkt soms de implementatie van het beleid. We waren blij dat we vanuit VIVES een kleine bijdrage konden leveren in het ontwikkelingsproces van de basisscholen in Kwazulu Natal. Het team van VVOB in de regio is gemotiveerd om verdere initiatieven te nemen en te ondersteunen naar de toekomst toe!

Tijdens de tweede week kon ik een bezoekje brengen aan twee universiteiten en een gesprek voeren met een docent uit de lerarenopleiding in Durban. Isolde bezocht studenten van VIVES die stage liepen in Bloemfontein.

De universiteiten vertoonden op het eerste gezicht heel veel gelijkenissen met onze hogescholen: aula’s, klaslokalen, computerlokalen, bibliotheek, eetruimte, … Heel wat studenten waren aan het werk aan een tafel op de gang op hun laptop alleen of in kleine groepjes. Opvallend voor mij was dat er naast elkaar een moskee en een tempel was op de campus. Er leven verschillende religies vreedzaam naast elkaar. Het viel me ook op dat er enkele vrouwen in Boerka rondreden met de wagen. Diversiteit qua achtergrond, religie is hier de regel. Inhoudelijk viel het verschil in aanpak van de stages op. Terwijl studenten bij ons al heel vlug op stage vertrekken, blijven ze daar langer op de campus om praktijkgerichte oefeningen te maken. Effectieve stages duren daarna langer en worden vooral begeleid vanuit de stageschool. Dit komt ook door de grote afstanden. Er is momenteel nog geen navormingscultuur in het lager onderwijs. De docente van de lerarenopleiding is dit momenteel aan het uitwerken voor de universiteit in Durban.

Daarnaast kon ik een basisschool bezoeken die ze benoemen als een “full-service school”. Dit betekent dat deze school extra ondersteuning biedt aan leerlingen met beperkingen en daarvoor ook extra middelen krijgt. De school was gelegen in een sloppenwijk. Omdat kinderen vaak zonder eten op school komen, voorziet de school rond 10 uur een maaltijd voor alle kinderen. Ik ontving er een rondleiding van heel gemotiveerde leerkrachten die vaak in een moeilijke context (grote klassen, beperkte middelen) op zoek gaan naar mogelijkheden.

Ook voor de eigen ontwikkeling was dit een heel leerrijke ervaring. Ik trad even uit mijn comfortzone, had inspirerende ontmoetingen en kon mijn blik op de wereld verruimen. Een blik op een andere context zorgt er toch voor dat je ook de eigen context vanuit een andere invalshoek kan bekijken.

Dit congres samen uitwerken, me verdiepen in verschillende modellen, een andere context ervaren, … zorgde voor een bredere kijk op de eigen context en bracht ons als collega’s ook dichter bij elkaar.

Meer info over de reis kan je opvragen bij sofie.dossche@vives.be.