Week drie is volop opgestart in ZOKR, de puntjes in mijn agenda stapelen zich geleidelijk aan op: ik volg intussen mee dossiers van leerlingen op en krijg de kans om klassenraden bij te wonen waar de voortgang van de leerlingen worden besproken. Daarnaast woon ik een aantal overlegmomenten bij met CLB, externe organisaties en andere scholen in het Kortrijkse. Zorgkracht maakt immers deel uit van een professionele leergemeenschap, waarbij scholen onderling tips en ideeën uitwisselen over de manier waarop ze hun zorgbeleid op school vormgeven.
Tijdens mijn vorige bericht ging ik wat dieper in op fase 0 binnen het zorgbeleid. In de Zorgkrachtschool streeft men immers naar de volgende krachtlijnen:
- Binnen fase 0 van het zorgcontinuüm wordt er ingezet op het versterken van de basiszorg en het bevorderen van een vruchtbaar schoolklimaat.
- Binnen fase 1 van het zorgcontinuüm is er aandacht voor flexibele leerwegen en time-out + herstel.
Fase 0 is de fase waar ik tot nu toe het meest mee werd geconfronteerd. Zoals ik eerder al aangaf voorziet ZOKR een lijst met basiszorgmaatregelen voor elke leerling. Soms zijn die maatregelen onvoldoende en dient de stap gezet te worden van fase 0 naar fase 1 binnen het zorgcontinuüm, met flexibele leerwegen voor leerlingen met bijvoorbeeld medische, psychologische of talige uitdagingen.
ZOKR heeft bijvoorbeeld al wat ervaring met ex-OKAN leerlingen (leerlingen die uit het buitenland komen en hier een jaar de taal leren in OnthaalKlassen voor Anderstalige Nieuwkomers) die doorstromen naar het gewoon secundair onderwijs. Uit onderzoek blijkt evenwel dat de doorstroom van die leerlingen niet zonder slag of stoot verloopt. Om aan de talige hindernissen tegemoet te komen bekijkt de klassenraad voor elke OKAN leerling het curriculum, uitgaand van de volgende vraag: wat heeft de leerling essentieel nodig om te slagen? Zo worden er kerndoelen geformuleerd per vak, worden er (op maat) vakken gedispenseerd en in de vrijgekomen tijd ingezet op remediëring. Waar mogelijk wordt het leertraject gespreid over de volledige graad, zodat leerlingen voldoende tijd krijgen om hun tekortkomingen bij te spijkeren. Dit maatwerk resulteerde al in verschillende succesvolle studietrajecten voor leerlingen. Het blijft evenwel een uitdaging om praktisch alles rond te krijgen (uurrooster, alternatieve opdrachten, wettelijk kader uitzoeken) én de mentale belasting van de leerling in kwestie en de betrokken leerkrachten te bewaken.
Terug naar de krachtlijnen: in fase nul mocht ik zelf ervaren hoe de Kortrijkse school het welbevinden van de leerlingen probeert te versterken door in te zetten op een vruchtbaar schoolklimaat met onder meer momenten van proactief cirkelen, sterke onthaalactiviteiten en aandacht voor het talent van leerlingen. Maar soms is preventie alleen onvoldoende. De rugzakken van de leerlingen zijn immers goed gevuld. Als het fout loopt is er een moment nodig van rust, en is time-out vaak nodig om tot herstel te kunnen komen.
In de voormalige bureaus van directie (!) werd er een fysiek-time-out lokaal ingericht voor leerlingen. Als een leerling de les wordt uitgestuurd, meld deze zich aan aan het zorgbureau. De leerling wordt er al even kort beluisterd en krijgt dan de tijd en ruimte om tot rust te komen. Tijdens de time-out vult de leerling herstelvragen in. Het doel is om de leerling en de leerkracht na afloop in gesprek te laten gaan én opnieuw te laten aansluiten in de lessen.
Na verschillende time-out momenten te hebben begeleid, kon ik wat inzicht verwerven in dit proces:
- Voor de meeste leerlingen is het apart zitten en invullen van de herstelvragen een herkenbaar ritueel. Het geeft de leerling en de tijd om even stil te staan over het hoe en waarom van de time-out.
- Voor leerlingen is het niet altijd evident om de herstelvragen in te vullen. Belangrijk is dus om als begeleider samen de vragen te overlopen. Antwoorden als ‘niks’ of ‘ik weet het niet’, kunnen op die manier aangevuld worden. Dat lukte in 9 van de 10 gevallen heel goed.
- Een herstelgesprek met leerling en leerkracht wordt altijd nagestreefd. Sommige leerlingen kunnen dit gesprek al vrij goed zelf in handen nemen, andere keren dienen collega’s van het zorgteam mee te bemiddelen. Als er sprake is van een grote(re) vertrouwensbreuk, dan moeten we soms wat meer tijd geven om de gemoederen te bedaren.
- Na afloop van de time-out wordt de situatie nog even opgevolgd, om een goed resultaat bij leerling en leerkracht te garanderen. Ik merk dat het soms een uitdaging vormt om van de verschillende leerlingen de gegevens en afspraken te noteren en bij te houden. Het loont echter wel in een herstelbeleid.