Om aan muzische opvoeding een inhoudelijke invulling te kunnen geven, dien je als leerkracht aan te knopen bij het proces dat zich afspeelt in mensen die muzisch bezig zijn, hetzij als beschouwer (kijker, luisteraar, …) of als iemand die zich in een of andere muzische taal uitdrukt (muziek maakt, iets uitbeeldt met zijn lichaam, iets speelt, visuele banden creëert).
Sleutelwoorden bij muzische vorming zijn steeds: beschouwen en creëren
BESCHOUWEN EN CREËREN
Wie muzisch bezig is, laat iets op zich inwerken via de zintuigen. Dat kan een ervaring zijn in de natuur, iets wat tussen mensen gebeurt, een kunstzinnige uiting of een kunstwerk. Al beschouwend ontdekt de mens er allerlei expressieve elementen in en tracht te ‘verstaan’ wat iemand anders gecreëerd heeft. Hij probeert de expressieve uiting ook te waarderen, door er kritisch tegenover te staan, door erin op te gaan en er onbevangen van te genieten.
De beschouwer legt daarbij een sterke activiteit aan de dag. Zo gebruikt hij zijn zintuigen heel intensief. Hij neemt een open houding aan en zet zich af tegen wat in hem de toegang tot de expressie belemmert. Hij let ook op bepaalde vormelementen die iets ‘zeggen’ over de inhoud van de boodschap. Hij associeert wat hij in de expressie ontdekt, met de eigen belevingswereld (eigen ideeën, emoties, fantasieën, …). En ten slotte wil hij ook met anderen communiceren over wat hem treft.
De muzische mens is niet alleen receptief of reflecterend met de dingen bezig.
Hij is er vooral ook op gericht om zelf gestalte te geven aan wat hem beroert. Wat hem beroert gaat hij in eerste instantie verwerken vooraleer hij tot actie komt.
Alleen of samen met anderen geeft hij in een muzische taal uiting aan zijn indrukken, gedachten, gevoelens, aan de dingen in het leven waaraan hij waarde hecht. Hij herschept zijn eigen belevingswereld en gaat zo een dialoog aan met zichzelf.
Ook bij die productieve kant van het muzisch proces dient nogal wat in beweging gebracht te worden. Zo moet je je bij het creëren scherp bewust worden van wat je te ‘zeggen’ hebt. En je moet naar de beste ‘taal’ zoeken om je boodschap concrete vorm te geven.
Als je een bepaalde expressievorm hanteert, moet je op zoek gaan naar materialen, technieken, en middelen om de zeggingskracht van beelden, woorden, klanken en bewegingen te vergroten. Om met andere woorden een combinatie van vorm en inhoud te ontdekken die op een oorspronkelijke manier weergeeft wat je wil uitdrukken.
Het hele muzische proces kan je overigens vergelijken met een communicatieproces. Daarbij creëer je boodschappen via een bepaald medium, in een bepaalde code of met tekens. En wat je op die manier uitdrukt, wordt door anderen (of jezelf) waargenomen en gedecodeerd. Door je als partner te verplaatsen in het expressieve ‘product’ kom je in contact met de belevingswereld van een ander. Je ontmoet de ander en ‘zijn verhaal’. Of je ontmoet jezelf, als je aan de expressie je eigen wereld en levensverhaal gaat koppelen.