Het belang van communicatie in herstelgericht handelen is duidelijk, de manier waarop dit gebeurt is gestoeld op de principes van geweldloos communiceren die Marshall Rosenberg (2011) introduceerde:
- Waarnemen zonder oordelen: beschrijven van waarneembaar gedrag zonder interpretaties.
- Gevoelens uiten en benoemen: leerlingen hun gevoelens helpen benoemen, die gevoelens erkennen en zoeken naar een manier om er mee om te gaan.
- Erkennen van behoeften: de gevoelens die je ervaart, komen vanuit je behoeftes. Oordeel en veroordeel niet in je uitspraken, maar geef aan wat jij nodig hebt om je beter te voelen.
- Verzoeken om een actie tot verbinding: direct en duidelijk zonder bevelend te zijn.
Rosenberg (2011) heeft een model gemaakt voor verbindende communicatie
| Verbindend spreken | Verbindend luisteren | |
| Waarneming (feiten): | Wanneer ik zie, hoor… | Wanneer je ziet, hoort … |
| Gevoel: | voel ik … | voel je dan … |
| Behoefte: | omdat ik … nodig heb. | omdat jij … nodig hebt. |
| Verzoek om actie: | En ik zou graag willen dat je …? | En zou je graag willen dat ik …? |
Rosenberg gebruikte de giraf en de jakhals om de verschillende communicatiestijlen te verduidelijken (Gaschler & Gaschler, 2014). De giraf is erg lang, en kan alles overzien. “Het is ook het landdier met het grootste hart en staat daarom symbool voor de hart-tot-hartverbinding” (Gaschler & Gaschler, p 28, 2014). In de giraffentaal wil ze een verbinding brengen tussen de eigen gevoelens en behoeftes, en die van de anderen. Ze neemt verantwoordelijkheid voor haar eigen gedrag. De jakhals heeft een totaal andere insteek, die oordeelt, een situatie is goed of fout, het gedrag van iemand hangt vast aan die persoon. Het is ‘jij bent slecht’, en dus niet enkel het gedrag wordt beoordeeld. Een mooi voorbeeld hiervan:
- Jakhalstaal: jij hebt weer vergeten om de handdoeken te plooien, ik ben zo ontgoocheld, jij doet nooit wat je beloofd. Doe dit nu eerst, of ik ga straks alleen naar opa.
- Giraffentaal: ik merk dat de handdoeken nog niet geplooid zijn. Ik vind dit lastig omdat ik het belangrijk vind dat je je beloftes nakomt. Ben je bereid om dit nu te doen?
Je wil hetzelfde resultaat bereiken, maar met de jakhalstaal ben je aanvallend, vel je een oordeel, geef je kritiek en stel je je eisen waarna je dreigt met een straf. Met de giraffentaal blijf je gericht op verbinding. Je geeft mee wat je hebt waargenomen, hoe je je daarbij voelt, wat jouw behoefte is en je uit je verzoek. De bedoeling van geweldloze communicatie (of verbindende communicatie) is om de relatie te verstevigen. Er wordt gekeken naar de behoeften en iedereen wordt aangesproken op zijn verantwoordelijkheid. Je oordeelt niet, je geeft enkel aan wat je hebt waargenomen.
Bronnenlijst
Beerten, M., & van Waterschoot, T. (2020). Herstelgericht handelen – Groeikansen voor de hele school. Oud-Turnhout en ’s Hertogenbosch: Gompel&Scavina.
Deklerck, J. & Van Overveld, K. (2011). De preventiepiramide. Preventie van probleemgedrag in onderwijs. Leuven: Acco
Gaschler, F., & Gaschler, G. (2014). Ik wil begrijpen wat je werkelijk nodig hebt. Roermond: Mens en Communicatie.
Ligand. (2020). Beter Samen! Herstelgericht werken in de jeugdhulp. Leuven: Acco.
Rosenberg, M. (2011). Geweldloze communicatie. Rotterdam: Lemniscaat.
Wachtel, T. (1999). Restorative practices in Business: Building a Community for Learning and Change Within Organisations. Bethlehem, PA: IIRP.