Een zand- en watertafel kan je in de handel vinden, maar ook teiltjes, plastic bakken, op een plastic zeil zand leggen, behoren tot de mogelijkheden. Je kan als materialen zand aanbieden, maar eventueel ook grind, graan, maïs, kleine keitjes, nootjes, schelpjes, al dan niet gecombineerd met water. Elk soort materiaal geeft een andere ervaring. Het ene stroomt tussen je vingers, het andere plakt eraan, met het ene materiaal kan je makkelijk bouwen (bv. nat zand), met het andere lukt dit niet (droog zand). Spelenderwijs krijgt het kind besef van natte en droge materialen, grove en fijne structuren. Een zand/waterhoek kan ook buiten! Vaak kan dit dan groter, met meer mogelijkheden.
Je kan bij de zandtafel de basismaterialen zoals schepjes, zeef, emmertjes, harkjes, plastic flessen, (taart)vormen, trechters, aanbieden.
Je kan ook eens andere materialen aanbieden zoals: speelgoedauto’s, dierenfiguren, boompjes, popjes, scheepjes, … Je kan zo aansluiten bij een thema in de klas, zoals ‘de dierentuin’, ‘de boerderij’ of ‘het sprookjesbos’.
Materialen die geen duidelijke bestemming hebben, stimuleren de creativiteit van de kleuters enorm. Denk aan takjes, steentjes, kleine plankjes, tegeltjes, schelpen,… Kleuters zullen na een verkenningsperiode tot creatief, fantasierijk spel hiermee komen. Met deze materialen kan je zowel manipulerend spelen, als ze gebruiken om iets te bouwen, een landschap te maken, taartjes te versieren, …
We bieden ontwikkelkansen
Naargelang de activiteiten die de kleuters ondernemen in deze hoeken, zullen verschillende ontwikkelvelden, -thema’s en generieke doelen worden aangesproken.
Wat zeker aan bod kan komen:
MZzo1 Gericht en intens waarnemen met de zintuigen
IVoc2 Exploreren en experimenteren in de wereld rondom zich
Groeien in spel
De klemtoon ligt vooral op:
- Sensopathisch , manipulerend spel: door vingers laten vloeien, doorploegen, harken met vingers, kneden, roeren,…
- Explorerend manipulerend spel:
- Zonder materiaal
- Met materiaal
Toch kan er bij de jongste kleuters ook al wat constructie- en eenvoudig rollenspel ontstaan bij de zand/watertafel. Als kleuters water en zand kunnen mengen, kunnen ze gaan bouwen. Ze kunnen bergen en tunnels maken, taartjes bakken.
Met klein speelgoed in het zand kunnen ze tot (eenvoudig) rollenspel komen, ze kunnen een straten maken voor autootjes, met hun popje een berg beklimmen, enz. Naargelang het materiaal dat je aanbiedt, zal een ander soort spel ontstaan.
Begeleiding van de leerkracht
Te veel of te weinig materiaal in verhouding tot het zand/water, beperkt de experimenteerkansen. Het is dus belangrijk te overwegen hoeveel kleuters er maximaal aan de zand- watertafel kunnen spelen, om het spel alle kansen te kunnen geven.
Observeer het spel van de kleuters. Begeleiding van spel start door als het ware in te stappen in het spel van de kleuters. Dit kan door het spel te spiegelen en er woorden aan te geven.
Je kan inzetten op spelbegeleiding om het spel op een hoger, complexer niveau te brengen en zo de ontwikkeling van de kleuters te bevorderen.
Stimuleer de kleuters tot manipuleren en experimenteren. Dit kan je o.a. doen, indien het spel van de kleuter hiertoe leidt, door iets voor te tonen, en/of vragen te stellen als : “Het bootje gaat niet onder. Probeer eens of die steentjes ook blijven drijven” , “Doe jij dit flesje eens helemaal boordevol zand? Je kan deze trechter gebruiken.”, “Kan jij alle kleine steentjes uit het zand zeven?” enz. Ga niet zomaar dergelijke suggesties geven, maar sluit aan bij het spel dat de kleuter op dat moment speelt.
Sommige kleuters kiezen niet spontaan voor deze hoek, of komen er amper tot experimenteren, vaak omdat ze het niet fijn vinden dat zand of andere materialen aan hun handjes (of voetjes) blijven plakken. Forceer deze kleuters niet, maar stel regelmatig voor om samen met het kind heel even iets te doen met het zand/water (bv. samen een zandtaartje maken en versieren). Maak de kleuter geleidelijk aan vertrouwd met de materialen en het gevoel dat erbij hoort. Wijs erop dat het niet erg is dat de handjes even vol zand (of modder) zitten, en dat je achteraf ze makkelijk kan proper maken.
Het sensopathische spel dat in de zandhoek mogelijk is, heeft vaak een helend effect op kinderen met sociale problemen.
Je kan ook meespelen met het oog op het bevorderen van een goede leerkracht-kindrelatie. Door mee te spelen leer je een kind kennen, en in het spel kan je op een goede manier contact maken met een kind. Dit kan door een houding van rustige nabijheid, het spiegelen van het spelgedrag en van daaruit in interactie gaan met de kleuter. Laat het initiatief zoveel als mogelijk aan de kleuter.
Voorbeelden
